Hoe kun je genderdiverse mensen zo goed mogelijk meenemen in je beleid? En hoe bevorder je hun rechten en positie in de samenleving? Wij adviseren politici, beleidsmakers en andere professionals over transgenderthematiek. Op deze pagina vind je onze standpunten per onderwerp.
Heb je een vraag of staat een specifiek onderwerp er niet bij? Aarzel niet om contact met ons op te nemen.
Geslachtsregistratie
Zelfbeschikking over de geslachtsvermelding
Het wijzigen van de geslachtsvermelding bij de overheid moet op grond van een eigen verklaring kunnen. Nu is er nog een deskundigenverklaring van een arts of psycholoog nodig. Trans personen weten heel goed zelf wie ze zijn, iemand anders kan daar niet beter over oordelen. Daarom is zelfbeschikking belangrijk. Obstakels waar juist mensen met een buitenlandse geboorteakte en Nederlanders in het buitenland tegen aanlopen moeten vanuit de gedachte van gelijke toegang tot het recht op zelfbeschikking daarom ook teruggedrongen worden.
Erkenning van non-binaire identiteit
Non-binaire mensen horen ook toegang tot wijziging van de geslachtsvermelding te hebben, zonder tussenkomst van een rechter of deskundige.
Einde aan willekeur voor kinderen
Transgender kinderen onder de 16 jaar hebben nog geen toegang tot wijziging van hun geslachtsvermelding. Dit zorgt ervoor dat deze kinderen afhankelijk zijn van goede bedoelingen en de medewerking van scholen, artsen en instanties als het gaat om de bevestiging van hun geslacht. De overheid hoort het goede voorbeeld te geven en een procedure bij de burgerlijke stand (zonder tussenkomst van een rechter) mogelijk te maken waarbij ouder(s) en kind samen de wijziging van de geslachtsvermelding kunnen regelen. Zoals ze nu al samen de beslissing maken voor een sociale transitie.
Erkenning genderidentiteit asielzoekers
Asielzoekers kunnen zolang hun asielaanvraag loopt geen wijziging van de geslachtsvermelding regelen. Dit moet veranderen. Binnen de juridische procedure en op de identiteitskaart voor asielzoekers hoort het voor transgender asielzoekers mogelijk te zijn om wijziging van de geslachtsvermelding te verzoeken.
Terugdringen onnodige geslachtsregistratie
Op heel veel plekken wordt er naar je geslacht of aanspreekvorm (meneer/mevrouw) gevraagd terwijl dit geheel onnodig is. Dit sluit niet alleen non-binaire mensen uit, het wijzigen van dit gegeven is vaak ook nog eens bijzonder moeilijk. Bedrijven en instanties horen daarom geslacht alleen te registreren wanneer dit noodzakelijk is voor de uitvoering van hun (wettelijke) taak of werkzaamheden is. Het registreren van aanspreekvormen hoort bovendien volledig vrijwillig te zijn.
Afschaffen van geslachtsregistratie
De registratie van geslacht op identiteitsdocumenten hoort afgeschaft te worden. Voor identiteitskaarten staat dit al gepland binnen de komende vijf jaar. Voor paspoorten hoort dit op termijn ook mogelijk te worden. Uiteindelijk zou het goed zijn wanneer geslacht niet meer bij de geboorte geregistreerd wordt en de overheid voorts alleen in noodzakelijke kwesties registreert op grond van zelfbeschikking. Geslacht is namelijk een zeer persoonlijk gegeven, zoals seksualiteit en geslachtskenmerken.
Genderneutraal ouderschap
Ouders moeten zelf kunnen kiezen of zij als ouder, moeder of vader op de geboorteakte van hun kind vermeld worden. Er is bovendien geen noodzaak om in het burgerlijk wetboek te verwijzen naar het geslacht van de ouders in termen van moeder of vader. Dit zijn termen die in een sociale context hun betekenis krijgen waar de overheid geen zeggenschap over hoort te hebben.
Zorg
Snelle aanpak wachttijden
De wachttijden voor transitiegerelateerde zorg zijn al jaren zorgwekkend. De huidige wachttijden, die 3 jaar kunnen zijn tot een eerste intake, zijn onacceptabel.
Door de transgenderzorg anders in te richten (meer zorg bij huisartsen en minder focus op de diagnostische fase door een psycholoog) en meer gespecialiseerde psychologen, kunnen de wachtlijsten worden aangepakt.
Meer transgenderzorg bij de huisarts
De huisarts kan eenvoudig de hormoonzorg op zich nemen zolang er geen complicaties optreden. (Bij kinderen moet de kinderarts betrokken zijn, die kan puberteitsremmers geven en onderzoek doen.)
Huisartsen zouden ook zelf de verwijzingen naar chirurgische zorg kunnen geven. Chirurgen bepalen vervolgens samen met een cliënt of ze een operatie wel of niet doen.
Meer opleiding
Wij pleiten voor tenminste twee locaties waar je een gespecialiseerde masteropleiding psychologie in genderzorg kunt volgen. Die opleiding is er nu nog niet, op dit moment word je genderpsycholoog door het in de praktijk te doen.
Depathologisering
De zorgvraag van transgender mensen komt niet voort uit een stoornis, zoals ook al in de ICD-11 staat. Diagnose door een psycholoog zou dus geen voorwaarde moeten zijn om toegang tot transgenderzorg te krijgen, toch is het in Nederland nog wel zo geregeld. Wij vinden dat elke behandelend arts een diagnose van genderincongruentie moet kunnen stellen. Er moet een richtlijn komen voor diagnosestelling zonder pathologisering.
Zelfbeschikking
In de huidige kwaliteitsstandaard somatische transgenderzorg is nog onvoldoende ruimte voor maatwerk. Gelukkig is er in de praktijk wél steeds meer maatwerk. Behandelaren moeten goede voorlichting over behandelmogelijkheden bieden en zij moeten doorverwijzen als ze een behandeling niet (binnen hun zorgnetwerk) bieden. Met duidelijke informatie over, en keuzevrijheid in behandelingen wordt de autonomie van genderdiverse mensen vergroot. Twijfels moeten besproken kunnen worden en zijn op zichzelf geen contra-indicatie voor een diagnose.
Ervaringsdeskundigheid
Het is van groot belang dat er mensen met een transgenderachtergrond in de transgenderzorg werken: ter ondersteuning van de trans mensen zelf, en om cisgender zorgverleners te kunnen adviseren. Het is van belang dat deze ervaringsdeskundigen in alle lagen van de transgenderzorg werken, als betaalde krachten.
Vergoeding
Noodzakelijke behandelingen moeten vergoed worden vanuit de basisverzekering. Wat noodzakelijke behandelingen zijn verschilt per persoon. Het maakt daarbij niet uit of het om behandelingen bij primaire geslachtskenmerken gaat of om secundaire geslachtskenmerken (zoals borstprothesen en operaties aan het gezicht). De behandelend arts stelt vast in samenspraak met de cliënt wat noodzakelijk is, en de verzekeringsvoorwaarden moeten hierop worden aangepast. De verzekeringsvoorwaarden moeten op de ICD-11 zijn gebaseerd en niet op de DSM, het diagnostisch handboek voor psychische stoornissen.
Voorwaarde voor de verzekering mag niet zijn dat je bij een multidisciplinair genderteam loopt. (Wij zijn niet tegen het bestaan van genderteams, zolang ze niet de enige route vormen).
Kinderen en jongeren
Voor de puberteit moeten kinderen en jongeren al toegang hebben tot professionele ondersteuning en begeleiding, ook voor hun ouders en verzorgers als die dat wensen.
De zorgstandaard van de WPATH (Standards of Care 8) zijn hierin wat ons betreft richtinggevend.
Puberteitsremmers moeten via een kinderarts beschikbaar zijn vanaf het moment dat een kind in een ongewenste puberteit komt. De arts (en niet de overheid of de zorgverzekeraar) stelt vast wanneer met deze behandeling gestart kan worden. Het trekken van een leeftijdsgrens is willekeurig, omdat je daarmee geen rekening houdt met het feit dat kinderen zich niet allemaal hetzelfde ontwikkelen.
Jeugdzorg
Voor alle jongeren moet toegang tot gespecialiseerde transgenderjeugdzorg zijn. Die zorg is nu nog niet in alle gemeentes goed geregeld. Gemeenten moeten verplicht worden deze zorg in te kopen, ook als dit buiten de regio is.
Fertiliteitszorg
Trans mensen moeten toegang hebben tot fertiliteitszorg zonder dat hier voorwaarden aan worden gesteld omdat iemand transgender is, zoals een toets door een maatschappelijk werker of psycholoog.
Omdat er decennialange achterstand is in fertiliteitszorg aan transgender mensen dienen behandelaren van genderteams, huisartsen en belangenorganisaties hun kennis over fertiliteitszorg bij transgender mensen te vergroten.
Trans personen moeten toegang hebben tot vergoeding van draagouderschap met gebruik van eigen zaad- of eicellen en met de zaad- en eicellen van donors.
Detransitie
Transgender Netwerk steunt mensen in een leven dat past bij hun genderidentiteit, dat geldt dus net zo goed voor mensen die in transitie gaan als voor mensen die in detransitie gaan.
Zorg aan mensen die in transitie gaan is altijd maatwerk. Zorg aan mensen die in detransitie gaan is dat ook. Er wordt aan mensen die in detransitie gaan regelmatig goede zorg geleverd, maar niet altijd.
Als je medische stappen in een detransitie wilt zetten, dan is het volgens de internationale richtlijn Standards of Care for the Health of Transgender and Gender Diverse People (2022) van belang dat ervaren medici uit de transgenderzorg betrokken zijn bij de medische stappen. Zij kunnen, samen met de persoon zelf, inschatten welke sociale en medische stappen gezet kunnen worden. Richtlijnen zijn waardevol bij het leveren van maatwerk aan de individuele persoon. Wij hopen dat deze richtlijn ook in Nederland wordt toegepast. Wij willen dat de aanbeveling in de (Nederlandse) Kwaliteitsstandaard Transgenderzorg wordt opgenomen.
Ouderenzorg
Niemand is te oud om in transitie te gaan. Een zorgverlener dient altijd respect te hebben voor iemands genderidentiteit en genderexpressie en iemands transgenderachtergrond niet met derden te bespreken als daar geen zorggerelateerde aanleiding toe is.
Voor het welzijn van transgender ouderen is het van belang dat zorginstellingen genderidentiteit opnemen in hun non-discriminatiebeleid.
Genderdiversiteit moet een vast onderdeel zijn in zorgopleidingen en bij specialisaties in ouderenzorg zodat medewerkers in een zorginstelling er bekend mee zijn.
Asiel
Procedure
De hoor-en-beslismedewerker van de IND én de IND-vertaler dienen sensitief trans- en non-binaire mensen te bejegenen.
Bij beoordeling dient de IND rekening te houden met de specifieke leefsituatie van transgender mensen in het land waaruit zij gevlucht zijn. Dit kan de IND niet beoordelen op basis van kennis over de leefsituatie van lhb mensen, want die is meestal niet vergelijkbaar.
De landenkennis bij de IND moet up-to-date te zijn en als dat niet zo is moet deze de ambassade, organisaties én activisten benaderen om kennis te vergaren.
Om onveilige situaties tijdens het vluchten te voorkomen zou het mogelijk moeten worden om asiel aan te vragen bij een ambassade in het vluchtland, of bij een ambassade in een buurland.
Opvang
Er moet voor genderdiverse vluchtelingen een veilige opvang zijn. Voelt iemand zich niet veilig, dan moet die de gelegenheid hebben om in een ander gedeelte van de opvang of in een andere opvanglocatie te komen.
Toegang tot zorg moet in de opvang gewaarborgd zijn. Transgender mensen moeten dus ook toegang hebben tot transgenderzorg, ook als zij in het vluchtland nog geen toegang tot die zorg hadden. Dit betekent dat huisartsen die bij de GZA werken kennis hebben van hormoonzorg. Enkel een doorverwijzing naar een genderteam met een wachtlijst is niet voldoende.
Status
Voor statushouders is het van belang dat zij goede begeleiding krijgen bij de plaatsing in een gemeente. Transgender statushouders moeten begeleiding krijgen bij het aanmelden voor zorg, zij moeten juridische ondersteuning krijgen, en begeleiding bij het vinden van een opleiding en werk. Omdat een veilige omgeving belangrijk is voor genderdiverse mensen dient er meer rekening gehouden te worden met de locatie van plaatsing.
Werk
Iedereen een veilige werkomgeving
Uit onderzoek blijkt dat transgender werknemers nog te veel worden gepest, lastiggevallen en slachtoffer van geweld. Dit is onacceptabel. Onder de Arbowet heeft iedere werknemer recht op een veilige werkplek. Dus ook transgender en non-binaire medewerkers.
Arbeidsmarktdiscriminatie moet stoppen
Genderdiverse mensen worden nog steeds minder vaak aangenomen, worden sneller ontslagen en krijgen minder vaak promoties dan cisgender mensen. Uit onderzoek blijkt dat dit door discriminatie komt. De overheid, en organisaties zelf, moeten ervoor zorgen dat deze discriminatie niet meer voorkomt.
Iedereen recht op transitieverlof
Een transitie is een ingrijpend proces. Niet alleen medisch gezien is dit een ingrijpende periode, maar ook mentaal heeft het veel invloed. Het is cruciaal dat een werknemer de tijd kan nemen om dit proces door te lopen zonder dat het hun functioneren op het werk in de weg staat. Daarom roepen wij de overheid op om een transitieverlof in te stellen, dat voor alle Nederlandse werkenden geldt.
Genderidentiteit en genderexpressie in antidiscriminatiebeleid
Veel organisaties hebben antidiscriminatiebeleid en -protocollen, maar benoemen niet specifiek welke gronden of kenmerken worden beschermd binnen het beleid. Hierdoor levert het geen steun voor genderdiverse mensen. Om een echte veilige en inclusieve organisatie te worden, moet genderidentiteit en –expressie benoemd worden in het beleid.
Sekswerk is werk
Een deel van de sekswerkers in Nederland is transgender en loopt tegen de huidige en voorgestelde regelgeving op. Sekswerkers moeten net zoals andere werkenden hun werk veilig en legaal kunnen uitvoeren, zonder onnodige barrières.
Media
Rekening houden met een genderdivers publiek
Media die er voor iedereen willen zijn houden rekening met genderdiverse kijkers, lezers of luisteraars. Transgender mensen zijn niet alleen een onderwerp, ze zijn ook onderdeel van je publiek.
Afspraken over taal in een stijlgids
Met taal kun je afstand scheppen maar ook betrokkenheid. Taal over transgender mensen moet menselijk zijn. Media kunnen in hun stijlgids afspraken opnemen over de woordkeus in berichtgeving over genderdiverse mensen, bijvoorbeeld over voornaamwoorden. Overleg met transgender en non-binaire collega’s en met een belangenorganisatie of kennisinstituut is daarbij essentieel.
Genderdiverse mediamakers betrekken
Bij berichtgeving over transgender en non-binaire mensen is het van belang deze mensen zelf in het maakproces te betrekken: als auteur, camerapersoon, regisseur, redacteur, enz. Hun inzicht en ervaringen maken je item beter.
Overleg met de mensen die je interviewt
Onbedoeld sluipen er regelmatig fouten in items over transgender onderwerpen. Een voice-over of onderschrift meldt bijvoorbeeld dat iemand bepaalde operaties heeft gehad, terwijl dat niet waar is. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de persoon die in beeld is. Bescherm de mensen over wie je bericht door informatie goed te checken en redactionele keuzes met hen te bespreken. Dat is beter voor hen én voor de kwaliteit van je werk.
Representatief
Media kunnen de neiging hebben op zoek te gaan naar extreme en spannende verhalen. Toch is het de verantwoordelijkheid van media om na te gaan in hoeverre het verhaal dat ze vertellen representatief is. Zeker als het gaat om genderdiverse mensen, over wie al veel schadelijke stereotypen bestaan.
Genderdiversiteit als een feit
Je kunt genderdiverse mensen in de media opvoeren vanwege hun expertise, hun talenten, of als toevallige passant, en niet (alleen) vanwege hun genderidentiteit. Zo zet je genderdiversiteit neer als feit en een onderdeel van de samenleving, niet als een sensatie die altijd commentaar behoeft.
Transgenderachtergrond is privé-informatie
Iemands transgenderachtergrond is privé-informatie. Tenzij mensen zelf aangeven dat ze daarover willen praten kun je ze daar niet zomaar naar vragen. Als je uitleg wilt over transgender onderwerpen kun je terecht bij belangenorganisaties en kennisinstituten. Op collega’s en andere omstanders die zelf trans zijn rust geen verplichting anderen daarover bij te scholen.
Onderwijs
Belang van het kind
In het onderwijs hoort het belang van het kind voorop te staan, dat geldt dus ook in geval van transgender en non-binaire kinderen. Daarom vinden we het belangrijk dat scholen genderdiversiteit standaard meenemen in hun (onderwijs)beleid en kennisontwikkeling van onderwijspersoneel ongeacht hun functie.
Veiligheid op school
Een veilige school is voor ieder kind belangrijk. Daarom dienen scholen vanuit hun zorgplicht de genderidentiteit van trans en non-binaire kinderen te beschermen en genderdiversiteit op te nemen in hun anti-pestbeleid als aandachtsgebied.
Ontwikkeling van identiteit
Onderwijs heeft een belangrijke rol in het ontwikkelen van het besef van de eigen (gender)identiteit en een gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Daarom vinden wij dat kinderen op school en in het curriculum met genderdiversiteit in aanraking komen en leren wat het is. Dit betekent ook dat op alle scholen schadelijke genderstereotypen en -normen worden geweerd en bestreden.
Bescherming tegen discriminatie
Discriminatie op grond van geslacht is verboden in het onderwijs. Omdat kinderen onder de 16 geen toegang hebben tot wijziging van de geslachtsvermelding, is het belangrijk dat hun genderidentiteit leidend is op momenten dat er onderscheid wordt gemaakt, zoals bij toiletten en kleedruimtes. Wij vinden daarom dat scholen en overheden hier actief beleid op moeten ontwikkelen, om ongelijke behandeling van transgender en non-binaire scholieren te voorkomen en te bestrijden.
Intersectionaliteit
Genderinclusiviteit hoort deel uit te maken van een brede intersectionele blik op inclusiviteit in het onderwijs. Wij vinden daarom dat beleid gericht op genderdiversiteit aan moet sluiten op andere thema’s zoals seksualiteit, etniciteit, klasse en handicap.
Welzijn in het hoger onderwijs
Onderwijsinstellingen hebben een maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid om te signaleren wat van invloed is op het welzijn van trans en non-binaire studenten. Daarom vinden wij ook dat universiteiten en hbo’s zich moeten inzetten om samen met onderwijs en welzijnsorganisaties het welzijn van deze groep te verbeteren
Sport
Topsport
Nationale en internationale topsport horen toegankelijk te zijn voor transgender en non-binaire topsporters. Het uitsluiten van transgender vrouwen (na een medische transitie) in de vrouwencategorie vanwege zogenaamd oneigenlijk voordeel is een vorm van discriminatie. Er zijn geen wetenschappelijke feiten over de sportprestaties van transgender vrouwen in de topsport die deze uitsluiting rechtvaardigen.
Open categorie
Transgender en non-binaire sporters die dat wensen moeten competitief deel kunnen nemen in een open categorie die voor iedere sporter open staat. Dit vergroot de inclusiviteit van de sport en maakt sporten voor non-binaire sporters toegankelijker. Een open categorie behoort niet misbruikt te worden als enige categorie waarin transgender vrouwen deel zouden mogen nemen, omdat ze uitgesloten worden in de vrouwen categorie.
Breedtesport
Jeugd- en breedtesport moet voor iedere trans en non-binaire persoon toegankelijk zijn. Zij kunnen zelf aangeven in welke categorie zij (rekening houdende met leeftijd, vaardigheid en prestaties) mee kunnen sporten. Er is zeker tot 12 jaar geen reden om kinderen apart te laten sporten op grond van geslacht. Na 12 jaar moet het ook mogelijk blijven om gemengd te sporten in bijvoorbeeld een open categorie.
Veiligheid
Openbare ruimte
Iedereen moet in de openbare ruimte veilig kunnen zijn, ongeacht genderidentiteit en genderexpressie. Dat betekent dat je overal jezelf moet kunnen zijn, zonder je aan te hoeven passen aan de norm uit angst voor (verbaal) geweld of bepaalde plekken te mijden. Preventie begint bij het onderwijs.
Gemeentes nemen hun verantwoordelijkheid
Gemeentes zijn verantwoordelijk voor een veilige openbare ruimte, inclusief veilige openbare toiletten. Gemeentes stellen een duidelijke sociale norm om geweld tegen trans- en non-binaire mensen tegen te gaan. Ook richting horeca-ondernemers, zodat veiligheid tijdens het uitgaan ook is gegarandeerd. Gemeentes moeten hun antidiscriminatievoorziening genoeg middelen geven om niet alleen discriminatiemeldingen aan te pakken, maar om ook in te kunnen zetten op preventie door bijvoorbeeld voorlichting bij organisaties over verschillende vormen van discriminatie.
Veilige opvang voor lhbti dakloze mensen
Lhbti-jongeren zijn erg kwetsbaar voor dak- en thuisloosheid. Omdat de algemene opvang niet altijd veilig is voor lhbti mensen is een aparte opvang van belang. Iedere gemeente moet er zorg voor dragen dat er een speciale daklozenopvang voor lhbti-mensen in de zorgregio is.
Een politie met oog voor discriminatie
In de politieopleiding dient een duidelijke leerlijn discriminatie te zijn en training op bejegening van genderdiverse mensen en kennis hebben waar trans mensen in dagelijks leven tegen aan lopen. Wijkagenten zouden goed op de hoogte moeten zijn van de specifieke problematiek die genderdiverse mensen ondervinden in hun regio.
De politie moet zelf een afspiegeling zijn van de samenleving en dus ook voldoende genderdiverse mensen in dienst hebben. Het lhbti+ politienetwerk Roze in blauw dient capaciteit te krijgen en ingeschakeld te worden voor advies en deskundigheidsbevordering. De politie dient in elke regio voldoende speciale rechercheurs te hebben voor de opvolging van aangiftes waar een discriminatie een rol in speelt.
Aanpak van seksueel geweld
Seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen genderdiverse mensen komt veel voor en dat is onacceptabel. De overheid dient voldoende politiecapaciteit te garanderen om aangiftes van seksueel geweld te kunnen opvolgen. Een duidelijk nationaal actieplan en snelle uitvoering ervan is noodzakelijk. Transgender Netwerk is onderdeel van het Partnership Aanpak Seksueel Geweld dat de overheid hierover adviseert.
Aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling
Het systematisch ontkennen en tegenhouden van iemands genderidentiteit is een vorm van huiselijk geweld en kindermishandeling en dient als zodanig herkend te worden door professionals zoals huisartsen, onderwijs en politie. Dit moet ook in de meldcode duidelijk zijn. De opvanginstellingen dienen veilig en inclusief te zijn voor transgender en non-binaire mensen en maatwerk te leveren als dat nodig is.
Online geweld
Groepsbelediging op basis van genderidentiteit en genderexpressie dient strafbaar te worden, net zoals nu al geldt voor groepsbelediging op basis van afkomst, geloof en seksuele oriëntatie. Het wetsvoorstel ligt er en moet snel aan de Tweede Kamer worden voorgelegd.
Media, organisaties en platforms zijn zelf verantwoordelijk en dienen haatzaaiende en beledigende opmerkingen van gebruikers te verwijderen.
Terug naar themapagina Politiek en beleid