Stel je voor:
Je bent bezig met je transitie en alles gaat goed. Je vindt je werk leuk en je collega’s ook. Maar je contract loopt af en je hebt je functioneringsgesprek waarin je een eventuele verlenging gaat bespreken. Je baas zegt: “Alles gaat goed en we vinden je goed functioneren. Ik zit er alleen mee dat je nu de komende tijd toch veel afwezig zal zijn vanwege de operaties die gaan komen. Je zou aan heel belangrijke projecten gaan werken waarbij we niet goed een vervanger voor kunnen regelen. We vinden dat toch wel een grote hindernis. We denken dan toch dat we je niet nog een contract kunnen aanbieden. Ik vind het wel jammer want we konden goed samenwerken maar helaas.”
Je vindt dit niet rechtvaardig, maar aan de andere kant begrijp je dat ze keuzes moeten maken. Je wil geen ruzie met je voormalige baas, want verder vond je het leuk op je werk en je wil een goede doorverwijzing hebben naar je volgende baan. Bovendien heb je geen bewijs. Alles is in het gesprek gezegd. Je wil dus niet meteen aangifte doen of een zaak beginnen bij het College voor de Rechten van de Mens.
Of stel je een andere situatie voor:
Op je opleiding zegt je mentor: “Ik weet niet of het je gaat lukken af te studeren van deze opleiding. Je moet volgend jaar stage lopen en ik denk niet dat iemand je gaat aannemen met hoe je er nu uitziet. Misschien kan je er maar beter mee stoppen.”
Je bent boos, maar weet niet of het verboden is. Bovendien wil je heel graag op je opleiding blijven. Wat moet je hier nou mee doen?
Dan kan je contact opnemen met je lokale antidiscriminatievoorziening (ADV). Iedere gemeente in Nederland is verplicht om een meldloket voor discriminatie te hebben. Art.1 Midden Nederland is de ADV voor iedereen die woont in de provincie Utrecht die het gevoel heeft gediscrimineerd te worden.
Je kan melding maken van alles waarvan je denkt dat het discriminatie is; bijvoorbeeld als je geweigerd wordt, weggestuurd, uitgescholden, raar behandeld, of gepest. Ook als je hebt gezien dat dit iemand anders is overkomen. Bij twijfel kan je ook melding maken.
Nadat je het telefonisch of online bij ons hebt gemeld, nodigt Art.1 MN je uit om je verhaal toe te komen lichten. Daarna kunnen we je informatie geven over wat de mogelijkheden zijn met je klacht en bespreken wat je zelf wil. Wij ondernemen geen acties zonder toestemming van jou.
En dan?
Daarna zouden we (als je dat zou willen) als eerste een hoor- wederhoor brief schrijven. Dat betekent dat we je verhaal in een brief zetten en deze naar degene die je ongelijk heeft behandeld sturen. We vragen hen dan om hun kant van het verhaal te geven.
Dat kan verschillende resultaten hebben. Bijvoorbeeld:
- We kunnen het probleem oplossen via bemiddeling. Je baas antwoordt b.v. in de eerste situatie: “Ik wist niet dat het je zo aangegrepen had. Ik dacht dat je wel snel ander werk zou vinden en het daarom niet zo erg vond. Ik had niet door dat dit discriminatie op grond van je geslacht was. Dit was niet mijn bedoeling. Laten we samen met Art. 1 Midden Nederland bespreken wat we kunnen doen om je klacht op te lossen en om te zorgen dat we een goede werkgever voor transgender mensen worden.”
- Of misschien bieden ze hun excuses aan: “Ik wist niet dat je je ongelijk behandeld voelde door de afwijzing. Het was niet mijn bedoeling je te discrimineren vanwege je geslacht en dat spijt me. We hebben nu al iemand anders aangenomen dus we kunnen het niet meer over het contract hebben, maar we bieden ons excuses aan.”
- We kunnen het hebben over aangifte of een zaak bij het College voor de Rechten van de Mens. Je baas antwoordt b.v. : “Ik heb je inderdaad geen contractverlenging gegeven vanwege je transgender zijn. Ik vind het een te groot risico. Ik heb hier geen spijt van.”
- In sommige gevallen moeten we meer onderzoek doen door bijvoorbeeld een onderbouwing te vragen. Je baas antwoordt: “Het is totale onzin. Wij hebben inderdaad je transitie besproken tijdens het functioneringsgesprek, maar we hebben je afgewezen omdat je werk niet even goed was als het werk wat degenen die wel een verlenging hebben gekregen, hebben geleverd.”
Dit zijn allemaal soorten reacties die wij tegenkomen tijdens de klachtbehandeling. Je hoeft dus niet per se een zaak te willen beginnen om bij ons een melding te komen doen. Je hoeft ook niet per se veel bewijs te hebben.
Je ziet dat het goed mogelijk is dat je probleem opgelost kan worden tijdens de hoor- wederhoor procedure. Maar ook als je toch aangifte wilt doen of een zaak bij het College wil beginnen, kan je bij ons terecht. Wij helpen je dan hiermee en geven je advies.
Wat als ik niet wil dat jullie iets doen?
Als je van tevoren weet dat je er niets mee wil doen, is het toch een idee om melding te maken als je denkt dat je gediscrimineerd wordt.
Ten eerste kan het gewoon prettig zijn om je verhaal te vertellen aan mensen die er sympathiek tegenover staan en je serieus nemen. Wij weten een boel over de situaties waarin mensen discriminatie meemaken en vinden niets raar.
Ten tweede rapporteren ADV’s ook over de discriminatie in hun werkgebied op basis van de hoeveelheden meldingen die zij binnen krijgen. De rapportages geven cijfers over onder welke gronden en op welke gebieden mensen discriminatie ervaren.
Als een gemeente (en daardoor ook de overheid) weet wat transgender mensen meemaken, is dat in de eerste plaats bewijs dat het inderdaad gebeurt, en bewijs van wat er precies gebeurt. Dan kunnen zij beter beleid maken op dat gebied. ADV’s en andere hulpvoorzieningen kunnen dan ook zien waar zij zich op moeten richten in hun hulpverlening, preventie activiteiten, en voorlichting. Onderzoeken kunnen kijken naar wat er gebeurt met transgender personen in Nederland en dit doorgeven aan internationale instellingen om te kijken hoe goed Nederland bijvoorbeeld verdragen naleeft.
Je kan ook anoniem melding maken, als je niet wilt dat mensen weten dat je trans bent of als je het niet prettig vindt om met je melding geassocieerd te worden.
Extra informatie
Wat is een antidiscriminatievoorziening?
Alle gemeenten in Nederland zijn bij wet verplicht om een onafhankelijke ADV in te richten voor hun bewoners. Zij hebben als taak het behandelen en registreren van meldingen van discriminatie. Een boel voorzieningen verzorgen hiernaast nog extra activiteiten zoals voorlichting, onderwijs, en preventie. Ze krijgen hier een bepaalde hoeveelheid geld voor van de overheid. Hoe ze dat dan inrichten mogen ze zelf weten. In de provincie Utrecht kiezen alle gemeenten voor de onafhankelijke stichting Art. 1 Midden Nederland. Wij krijgen subsidies van de gemeenten voor o.a. klachtbehandeling, preventie-activiteiten, voorlichtingen, en onderwijsprogramma’s.
Waar vind ik mijn antidiscriminatievoorziening?
Omdat het dus gaat om voorzieningen die gekozen worden door de gemeente, hangt het er vanaf waar je woont naar welke voorziening je kan gaan. Je kan kijken op www.discriminatie.nl en hier je postcode invullen, dan krijg je vanzelf de juiste voorziening. Je kan het ook aan je gemeente vragen, of aan een ADV die je kent. Zij kennen de andere bureaus en weten waar ze je heen moeten verwijzen.
Waarmee kan ik bij een antidiscriminatievoorziening terecht?
Eigenlijk kan je met alles wat met discriminatie te maken heeft bij de lokale ADV terecht. Als je niet weet wat je moet doen, als je vragen hebt over je eigen situatie, als je steun nodig hebt, of als je juridische actie wil ondernemen, kan je melding maken en dan helpen we je verder. Als je wilt weten wat er voor voorlichting gegeven wordt of vragen hebt over wat discriminatie is, kan je ook bij ons terecht.
Wat doet een antidiscriminatievoorziening nog meer?
Naast het behandelen van meldingen van discriminatie, geven de meeste ADV’s ook voorlichting in het onderwijs. Ook is er vaak overleg met de politie en de officier van justitie die de aangiften van discriminatie behandelt. In het geval van Art.1 MN bestaan er veel netwerkoverleggen en samenwerkingsverbanden met belangenorganisaties zoals COC Midden-Nederland, Roze in Blauw en Utrecht Gender Divers. Ook organiseert Art.1 MN regelmatig bijeenkomsten over een bepaald thema. Samen met de Transketeers organiseert Art.1 MN in Utrecht op dinsdagavond 20 juni Dinsdag Quizdag: hoe ga ik om met een transpersoon op de werkvloer? Houd de Facebook-pagina van Art.1 MN in de gaten!
Recent heeft Art.1 MN in samenwerking met COC MNL folders uitgebracht in zeven talen, om LHBT-vluchtelingen te informeren over hun rechten, mogelijkheden voor ontmoeting van andere LHBT(-vluchtelingen) en de mogelijkheid om discriminatie te melden.
Kost dat nog wat?
Nee, ADV’s worden betaald door de gemeente om je meldingen aan te nemen.
Hanna Nierstrasz is consulent discriminatiezaken bij Artikel 1 Midden-Nederland
Met regelmaat verschijnt er een nieuwe blog en/of video over het melden van discriminatie. Want waarom zou je melden, wat gaat (minder) goed en wat doen eigenlijk al die verschillende instanties?
Meld hier discriminatie bij TNN; zij kan je adviseren en eventueel doorverwijzen. Of gebruik het stroomschema om zelf uit te zoeken waar je het beste terecht kan.